Działalność konkurencyjna

Zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej należy do standardowych zapisów umowy inwestycyjnej. Określa, w jakich przypadkach założyciel startupu - który jest równocześnie udziałowcem spółki i pełni w niej funkcje zarządcze - nie może realizować działań, które są sprzeczne z interesem firmy.

Klauzula o zakazie konkurencji zabrania founderowi podejmowania innej pracy (nawet nieodpłatnej) czy zawierania kontraktu managerskiego ze spółkami działającymi w tej samej branży. Zakaz obejmuje także posiadanie udziałów w podmiocie prowadzącym konkurencyjną działalność oraz uniemożliwia pełnienie funkcji w strukturach zarządczych konkurencyjnych firm. Co więcej, zakazem konkurencji może zostać objęta najbliższa rodzina założyciela, a w skrajnych przypadkach – nawet dalsza rodzina.

Klauzula dotycząca zakazu konkurencji powinna być precyzyjna, aby nie dawała szerokiego pola do interpretacji. Przede wszystkim należy uwzględnić w niej okres obowiązywania zakazu, który może trwać do nawet kilku lat po zakończeniu współpracy (zwyczajowo trwa maksymalnie dwa lata). Niezbędne jest zarówno określenie czasu, po którym zakaz konkurencji wygasa, jak i okoliczności, które to determinują. Do wyznaczania tych okresów należy podchodzić zdroworozsądkowo, aby z jednej strony były zabezpieczone interesy spółki, lecz z drugiej strony, aby founder nie utracił możliwości wykonywania zawodu w zbyt długiej perspektywie czasu. Jeśli zakaz konkurencji obejmuje okres również po zakończeniu współpracy, należy się wówczas founderowi wynagrodzenie finansowe, którego wysokość określa umowa (według Kodeksu Pracy comiesięczne wynagrodzenie po ustaniu stosunku pracy ma być nie mniejsze niż 25 proc. dotychczasowego wynagrodzenia).

Zbyt rygorystycznie skonstruowane zapisy dotyczące zakazu konkurencji stanowią też swoiste ryzyko dla funduszu VC, gdyż mogą zostać uznane przez sąd za niezgodne z prawem. Przykładowo zakaz konkurencji nie powinien zawierać tak ogólnych zakresów dotyczących prowadzonej działalności jak kody PKD (podjęcie pracy w przedsiębiorstwie o zbliżonych czy nawet tożsamych kodach PKD niekoniecznie oznacza, że został złamany zakaz konkurencji – sprawa wymaga wówczas głębszej analizy). Founder podpisując zakaz konkurencji musi mieć na uwadze, że jego złamanie – umyślne bądź nie – może doprowadzić do unieważnienia umowy oraz skutkować wypłatą odszkodowania.